[1.1.] [Seria: Eksperymentarium zjawisk atmosferycznych.] Noc i Dzień.

Odkrywamy tajemnicę Ziemi.

Na samym początku można sobie zadać pytanie, co to takiego jest?

Zjawisko dnia występuje wtedy , kiedy dana półkula znajduje się `w pełnym zasięgu słońca`, czyli tak półkula jest oświetlona, a druga półkula jest pogrążona w ciemnościach , a więc wtedy jest noc.
Występowanie dnia i nocy jest następstwem ruchu obrotowego Ziemi. Jest to obrót Ziemi wokół własnej osi z zachodu na wschód. Czas jednego obrotu względem odległych gwiazd wynosi 23 godziny 56 minut i 4,1 sekundy. Okres ten nazywa się dobą gwiazdową. Tam gdzie na powierzchnię Ziemi padają promienie słoneczne, panuje dzień, na pozostałym obszarze panuje noc.

A co to takiego ruch obiegowy ziemi?

Ruch obiegowy Ziemi
Ruchem tym nazywa się obieg Ziemi wokół Słońca. Ruch ten odbywa się po drodze zwanej orbitą o kształcie elipsy. Okres obiegu Ziemi wokół Słońca trwa 365 dni 6 godzin i 9 minut.

Górowanie Słońca

21 III - Słońce góruje w zenicie nad równikiem, co powoduje jednakowe oświetlenie całej kuli ziemskiej. Jest to data równonocny wiosennej, kiedy długość dnia jest równa długości nocy,
22 VI - Słońce góruje w zenicie nad zwrotnikiem Raka, co powoduje oświetlenie całej półkuli północnej. Ta data wyznacza najdłuższy dzień i najkrótszą noc w roku, czyli tzw. letnie przesilenie. Nad obszarami podbiegunowymi półkuli północnej ma miejsce wówczas dzień polarny, podczas którego Słońce praktycznie wcale nie zachodzi,
23 IX -ponowne górowanie Słońca nad równikiem i równomierne oświetlenie obu półkul. To data równonocny jesiennej, kiedy zarówno dzień jak i noc trwają 12 godzin,
22 XII - Słońce w zenicie nad zwrotnikiem Koziorożca. Powoduje to oświetlenie całej półkuli południowej i dzień polarny nad biegunem południowym, natomiast noc polarną nad biegunem północnym. Jest to data przesilenia zimowego.

   Następstwami ruchu obiegowego Ziemi są:
· roczny rytm zmian pór roku,
· roczna paralaksa gwiazd, czyli różnica między kierunkiem do danej gwiazdy ze Słońca i z Ziemi,
· zróżnicowanie długości dnia i nocy w ciągu roku (dłuższy dzień w lecie, krótszy w zimie),
· zjawiska dnia i nocy polarnej w obszarach okołobiegunowych,
· występowanie stref oświetlenia Ziemi, z którymi są związane strefy klimatyczne planety, co jest spowodowane zróżnicowaniem kąta padania promieni słonecznych na płaszczyznę płaską. Zmniejsza się on wraz z oddalaniem od równika, powodując różnice w termice danych miejsc na Ziemi,
· różna wysokość Słońca nad horyzontem w zależności od szerokości geograficznej (maleje wraz z oddalaniem się od równika) i związana z tym długość drogi promieni słonecznych padających na płaszczyznę planety na kolejnych równoleżnikach, (na obszarach rozciągających się wokół równika długość dnia jest równa długości nocy, czyli czas ich trwania wynosi po 12 godzin),
· zróżnicowane warunki bytowania organizmów żywych (zarówno roślin, jak i zwierząt) na planecie.




No dobrze, mamy ruch obiegowy... a co z ruchem obrotowym ?

Ruch obrotowy Ziemi jest to obrót Ziemi wokół własnej osi. Czas jednego obrotu wynosi 23 godziny 56 minut i 4 sekundy i odpowiada jednej dobie gwiazdowej. Doba słoneczna trwa 24 godziny. Ruch obrotowy odbywa się z zachodu na wschód, czyli w kierunku przeciwnym do pozornego ruchu Słońca po sklepieniu niebieskim.

Konsekwencje ruchu obrotowego: ·zjawisko dnia i nocy
·wędrówka Słońca po sklepieniu niebieskim od wschodu do zachodu
·biegunowe spłaszczenie Ziemi przy biegunach
·wschód słońca – Słońce wyłania się za horyzontu
·górowanie Słońca-Słonce jest położone najwyżej nad linią horyzontu
·zachód Słońca-Słońce jest coraz mniej widoczne ,aż ,,schowa się” za horyzont
·widomy ruch sfery niebieskiej-gwiazdy zmieniają swoją wysokość nad horyzontem
·podział Ziemi na strefy czasowe.

Noc polarna - występujące w strefach polarnych zjawisko, kiedy Słońce przebywa pod horyzontem ponad 24 h (Może trwać nawet 6 miesięcy). 

Dzień polarny – zjawisko występujące w strefach polarnych tj. na obszarach ograniczonych kołami podbiegunowymi, polegające na niechowaniu się tarczy słonecznej poniżej linii widnokręgu w trakcie jej widomej wędrówki Słońca po sklepieniu niebieskim przez co najmniej 24 godziny. Ruch ziemi - obiegowy.

Zaćmienie Słońca – zjawisko astronomiczne powstające, gdy Księżyc znajdzie się pomiędzy Słońcem a Ziemią i tym samym przesłoni światło słoneczne.
Do zaćmień Słońca na świecie dochodzi kilkukrotnie w ciągu roku. Jednak na danym obszarze zdarza się to znacznie rzadziej, średnio raz na kilka lat. W Polsce do czynienia mamy prawie zawsze z zaćmieniami częściowymi o różnej fazie. To oznacza, że Słońce jest przysłaniane przez Księżyc w mniejszej lub większej części, ale nie całkowicie.
Całkowite zaćmienie zdarza się u nas raz na dziesiątki lat. Poprzednio miało miejsce 30 czerwca 1954 roku, ale widoczne było jedynie na Suwalszczyźnie.
Ostatnie całkiem duże zaćmienia Słońca mieliśmy w 1999, 2003, 2011 roku i tydzień temu. Na następne przyjdzie nam czekać do 12 sierpnia 2026 roku. Wcześniej, 10 czerwca 2021 roku, zdarzy się bardzo niewielkie zaćmienie, bo Księżyc jedynie "nadgryzie" słoneczną tarczę.

Zobacz sam:

Następstwa ruchu obrotowego Ziemi. 

Zwiedzanie obowiązkowe:

Planetarium w Toruniu.

http://www.planetarium.torun.pl/1/atrakcje

Książki rozwijające wiedzę astronomiczną najmłodszych:

1) Tu jesteśmy. Kosmiczne wyprawy, wizje i eksperymenty
Aleksandra i Daniel Mizielińscy
Wyd. Znak emotikon, 2011

2) Tato, a po co? Czyli 50 odpowiedzi na najdziwniejsze pytanie.

Wojciech Mikołuszko

wyd. Oficyna Wydawnicza Multico 

AKTYWNOŚĆ TEMATYCZNA [1] 

Spróbuj odpowiedzieć na pytanie czy Słońce wstaje i zachodzi ciągle w tym samym miejscu? Obserwuj Dzień i Noc. Podziel się swoimi wnioskami.

Powodzenia 
Dorota i Izabela